… Mà thực ra là không “vắn” lắm đâu!
Chuyện là, sau một thời gian dài im ắng vì nhiều nguyên do mang tính chất hiển nhiên, mình cũng kịp đọc trọn hai tập của tiểu thuyết “Sáu người đi khắp thế gian” (Tên gốc: The Drifters, tác giả: James A. Michener, một tác giả người Mỹ). Lúc vừa đóng sách, ý tưởng viết review ngay thật sự rất hấp dẫn, nhưng do lượng thông tin và kiến thức cùng khối mâu thuẫn đồ sộ mà cuốn sách mang lại vẫn chưa kịp lớp lang thấm vào não, mà cuối cùng cảm xúc cũng phải đầu hàng trước ý thức, khiến bài review chẳng có gì hơn ngoài vài dòng đã viết vội cách đây bốn năm, khi nó bắt đầu được đọc.
Nếu còn điều gì có thể bổ sung ngắn gọn về nó, thì đây: lôi cuốn, bổ ích, và cực kỳ khó đọc. Bài review hoàn chỉnh cho nó, đành phải hẹn lại vào một dịp thong thả khác, khi thời gian cho phép mọi thông tin và cảm xúc được sắp xếp ngăn nắp hơn trong đầu!
Còn bây giờ, tiêu điểm của đợt trở lại lần này trọn vẹn thuộc về “Chúa tể những chiếc nhẫn” (tựa gốc: The lord of the rings, tác giả: J. R. R. Tolkien, một nhà nghiên cứu ngôn ngữ, tiểu thuyết gia người Anh), hay ngắn gọn và thuận tiện hơn, mình sẽ gọi là “Chúa Nhẫn”.
Mình đọc bản dịch của Nhã Nam, chính là phiên bản đã gây ra hẳn một trận sóng gió khi vừa trình làng, về vấn đề dịch thuật. Cá nhân mình, mình cảm thấy bản dịch này thật sự rất có tâm, và không có gì đáng phải lên án, có chăng là do vấn đề lắt léo và đa nghĩa của ngôn từ, mà sự khác biệt trong kinh nghiệm sống đã khiến một vài độc giả trở nên quá khắt khe, đến mức đánh giá từ ngữ ấy vượt ra ngoài ý nghĩa ban sơ của nó. Nói cách khác, với một người đầu óc trong sáng về mặt ngôn ngữ, thì sẽ chẳng mảy may phiền hà hay bận lòng gì khi bắt gặp những “Thung Đáy Khe”, “Bao Gai” hay “Dãy Lộn Bao”, chẳng những chuyển tải đúng nghĩa gốc của từ, hơn nữa còn chuyển tải được cả cái không khí mà hệ từ ấy đem lại, mà mình vụng nghĩ là rất sát với ý đồ của ngài Tolkien, chẳng qua do khác biệt về hệ ngôn ngữ Âu – Á mà thành ra không trọn vẹn.
Dài dòng như vậy để biện bạch thay cho đội dịch thuật thực ra vẫn là chưa đủ, nhưng vì mình chỉ đang đọc tới cuốn thứ hai của bộ tiểu thuyết này, mà tiêu đề bài viết cũng là “vắn tắt”, nên có lẽ vấn đề dịch thuật nên tạm dừng ở đây, rồi trước khi rời đi, mình cũng xin để lại lời cảm ơn chân thành đến đội dịch thuật của Nhã Nam đã tạo điều kiện cho mình được đọc một bộ tiểu thuyết kỳ ảo hay đến rụng rời như vậy, bằng tiếng Việt!
Thật ra, mình nghĩ rằng, một trong những nỗi cô độc nhất ở đời là khi người ta cực kỳ hưng phấn mà không có ai để chia sẻ. Tình trạng của mình hiện giờ chính là như vậy, mà đó cũng chính xác là lý do mình buộc phải viết về “Chúa Nhẫn”, ngay cả khi chưa đọc xong!
Học tập người Hobbit, dùng bữa trà chiều, với trà xanh Matcha tự pha, bánh Brownie tự làm, và cuốn thứ hai của series The Lord of the Rings_The two towers.
Cầu Chúa xót thương cho tâm hồn thuần phác của mình, mình nhấn mạnh mình là một con fangirl không hơn không kém, như mình đã nhấn mạnh hàng chục lần trước đây. Và rằng mình có thể cược hẳn một nghìn ăn một, ngài Tolkien hẳn phải là một bậc thiên tài có tầm nhìn bao quát đến cả một thế kỷ khi viết “Chúa Nhẫn”, cuốn tiểu thuyết mà ở thời điểm nó ra đời hẳn phải dành cho bọn con trai, nhưng sau một vài thập kỷ chóng vánh đã trở thành thánh địa cho đám fangirls hào hứng đẩy từ thuyền bè đến hàng không mẫu hạm của chúng ra khơi, bén gót cái thuyền vượt đại dương đi về vùng đất bất tử của chàng Tiên Rừng Legolas và gã Người Lùn Gimli.
Mà đấy là mình chưa nhắc nhở gì đến Frodo và Sam đấy nhé, nếu có ai đó đồng hội đồng thuyền với mình!
Mình thậm chí dám cá luôn, rằng “Chúa Nhẫn” mà không có Legolas với Gimli, thì xem như toi hẳn nó ba phần tư sức hút và tính thời đại, cho phép mình gom luôn cả tính nhân văn vô đây, vì tình bạn cao đẹp hơn cả tình bạn giữa một chàng Tiên bất tử mang vẻ đẹp hoàn hảo không góc chết với một Người Lùn ngoài sự thô kệch mà fan tự liên tưởng ra thì ngay cả Tolkien cũng chẳng màng mô tả gì nhiều hơn về ngoại hình của gã, cái tình bạn hơn cả tình bạn giữa một đôi đũa, e hèm, nếu vẫn còn có thể gọi là đôi đũa, lệch như vậy, mình thấy thậm chí còn cảm động hơn cả tình yêu kiểu Shakespeare giữa chàng Romeo và nàng Juliet. Nhân văn là ở chỗ đấy đấy!
Nếu cuốn một “The fellowship of the ring”, hay Nhã Nam họ đã xuất sắc dịch thành “Đoàn hộ nhẫn”, là mảnh đất tốt để nảy nở mối thiện cảm về sự thắm thiết không thể chia lìa của Frodo và Sam, thì hơn nửa cuốn hai lại trở thành đất diễn cho bộ phim tình cảm mãnh liệt giữa Legolas và Gimli. Mặc dù thực ra Aragorn mới là nhân vật đinh của bộ tiểu thuyết này, nhưng có lẽ thời của chàng đã qua rồi, thật tiếc khi phải nói vậy, và chàng đành phải ngậm ngùi làm ngọn đèn soi sáng cho Legolas và Gimli. Số phận của Aragorn ở thời đại này xem ra vẫn chưa phải tệ lắm, ít nhất là so với quý ngài Gandalf quyền năng, hay cả khu rừng đầy rẫy những người Ent, hay thậm chí là đám Orc từ Isengard, thảy đều phải chịu kiếp làm nền cho Legolas và Gimli tung hứng tình đồng đội của họ, nếu bạn vẫn còn muốn tin đấy là tình đồng đội!
Không tin ư? Hãy cứ đọc “The two towers”, hay được dịch thành “Hai tòa tháp”, tức cuốn hai, và cứ đợi đến chương “Hẻm Helm” và chương “Đường đến Isengard” mà xem! Theo mình, đó chính là hai chương mà mối quan hệ giữa Legolas và Gimli được tác giả nhiệt tình tô vẽ thắm thiết nhất, dĩ nhiên sau đó biết đâu sẽ còn thắm thiết hơn nữa, vì mình chỉ vừa đọc được hơn khoảng đấy một, hai chương mà thôi.
Dưới nắng chiều hầm hập tỏa vào bầu không khí ẩm ướt và oi bức, giữa một mùa hè nhiệt đới trái mùa, thì vị trà Mỹ kiểu Nhật đựng trong cái tách gốm kiểu Việt cùng với vị Brownie ngọt gắt kiểu Mỹ càng khiến cho bóng hình chàng Legolas trở nên xa xăm diệu vợi trong trí tưởng tượng bị ngăn trở bởi không thời gian chật vật, đặc biệt đối với một Con Người đang học đòi Hobbit và tơ tưởng đến chàng Tiên Rừng xứ Âm U.
Chẳng phải hành trình phục quốc của Aragorn, quyền phép dai dẳng của Gandalf, mấy cái nhẫn của Sauron hay vẻ đẹp của phu nhân Galadriel, mà chính là mối tình (mà các bạn có thể điền vào bất cứ loại tình cảm nào mấy bạn thích, nhưng ở đây mình vẫn dùng từ “đồng đội”, để tôn trọng cách thức mà hai người ấy gọi nhau trong truyện) giữa Legolas và Gimli, mới là điều thúc đẩy mình phải đọc Chúa Nhẫn đến cùng, ít nhất là ở thời điểm này, chính xác là ở đoạn giữa chương “Những thứ trôi nổi”.
Có lẽ, bạn sẽ tìm thấy được một điều tâm đắc nào đó khác từ Chúa Nhẫn, vì nó vốn là cả một kho tàng tâm đắc suốt hơn nửa thế kỷ qua, kể từ khi nó được xuất bản. Có lẽ bạn sẽ tìm thấy chính mình trong cuộc hành trình hoặc trong một nhân vật nào đó giữa hệ thống nhân vật chính khá đông đảo của Chúa Nhẫn. Riêng mình, mình cá là sau khi đọc xong, khát khao lớn nhất mà Chúa Nhẫn gieo vào lòng mình, là phải tìm ra một chàng Legolas cho riêng mình, với tư cách là một người như gã Người Lùn Gimli vậy!
Cứ mơ đi, vì cuộc đời cho phép!
Và cả ngài Tolkien nữa!
Mộc Hân
Sài Gòn, mười hai giờ đêm, 07/04/2017
MỘC HÂN 